Dit boek leest bijwijlen als een thriller, want hoe is het mogelijk dat inclusie geen vanzelfsprekendheid is? Geen excluses om dit boek niet te lezen.
Auteur: Johan Buts
Over de auteurs
Beno Schraepen is orthopedagoog, lector en onderzoeker aan de AP Hogeschool en is al meer dan twintig jaar bezig met inclusie.
William Boeva is een stand-up comedian en heeft pseudo-achondroplasie, wat dwerggroei veroorzaakt. Dit maakt van hem een eerlijke getuige over de obstakels waar hij mee geconfronteerd wordt.
Bespreking
Excluses zijn uitvluchten, voorwendsels om iemand uit te sluiten en niet te laten deelnemen aan de maatschappij. Inclusies worden geweigerd en zijn vaak verpakt als verontschuldigen. Deze “excluses” komen voort uit stereotypes en vooroordelen die we hebben en kunnen tot discriminatie leiden. Discriminatie is bij wet verboden en strafbaar en is opgenomen in de Belgische strafwet.
Nochtans werken we sommige uitvluchten in de hand, vooral omdat we er te weinig over weten. In lezingen, presentaties, opleidingen en voorstellingen van bedrijven horen we vaak dat ze hard bezig zijn met inclusie. Dat klopt enigszins, maar ze vergeten maar al te vaak de grootste minderheidsgroep ter wereld, namelijk de groep van de personen met een beperking.
Om te weten wat inclusie is, zijn enkele termen in dat opzicht ook belangrijk om te kennen. Uitsluiting vindt plaats wanneer toegang tot de maatschappij geweigerd wordt aan een persoon, omdat deze bijvoorbeeld een handicap heeft. Bij segregatie worden andere mensen met een handicap samen gezet in een aparte omgeving, zoals in een maatwerkbedrijf.
Als er over integratie wordt gesproken, mogen die mensen met een handicap wel deelnemen, maar ze moeten zichzelf aanpassen. Het kost dan veel moeite aan die persoon om te participeren. Men spreekt pas van inclusie, als alle verschillen zijn weggewerkt, en iedereen kan deelnemen, rekening houdend met de specifieke beperking van alle deelnemers. Zoals bijvoorbeeld een redelijke aanpassing van de werkpost van een medewerker met een visuele beperking, zodat deze persoon ook met een computer kan werken, er eentje is.
In het boek, dat soms leest als een thriller, omdat het ongelofelijk is dat inclusie nog steeds geen vanzelfsprekendheid is in België, legt de auteur, Beno Schraepen, de vinger op de wonde. Samen met William Boeva neemt hij ons mee in de geschiedenis van uitsluiting en de rol van de overheid in het proces om naar volledige inclusie te gaan, en hoe mensen zich kunnen voelen bij uitsluiting.
Uitsluiting en excluses zijn historisch gegroeid, en kwamen zelfs al voor in de Oudheid. Mensen met een beperking hadden soms een bron van inkomsten in leedvermaak op hun persoon of uiterlijk. In de middeleeuwen werden handicaps in de hand gewerkt door het strafrecht. Het was een zichtbaar teken dat je iets verkeerd had gedaan. Stal je, konden je handen worden afgehakt. Pleegde je ontucht, konden je ogen worden uitgestoken.
In verschillende landen werden maatregelen genomen dat mensen met een beperking zich niet konden voortplanten of mensen die afweken van de norm, werden in inrichtingen geplaatst. Uitroeiing werd niet aanzien als misdadig of immoreel, maar als nuttig en geoorloofd.
Hoewel er specifieke verdragen werden afgesloten op het niveau van de Verenigde Naties, die op Belgische niveau werden omgezet in wetgeving, zijn er nog veel pijnpunten. België is immers door de VN en de UNESCO op de vingers getikt en aangemaand om meer inspanningen te leveren op het vlak van bestrijden van discriminatie en het integreren van personen met een handicap in de maatschappij. De wetgeving bestaat wel, maar ze is niet genoeg gekend, of men durft er geen gebruik van te maken.
Voor België zit men dan nog met de verdeling van bevoegdheden. Onderwijs, zorg en arbeidsbemiddeling zijn regionale bevoegdheden, terwijl zaken zoals sociale zekerheid, tegemoetkomingen en bepaalde fiscale voordelen en (anti)discriminatie federale bevoegdheden zijn.
Mensen ervaren pas dat hun beperking een handicap wordt, als er met hun beperking geen rekening wordt gehouden. Feit: als ze kunnen functioneren in een omgeving net als alle anderen, valt hun handicap weg. De specifieke beperking blijft helaas wel bestaan.
Een grote rol is er weggelegd voor het onderwijs en de politiek. Er moet nu nog te veel worden gerekend op de goodwill van de actoren in het onderwijs, terwijl inclusie eigenlijk een grondrecht is. De overheid moet hier dwingender bij optreden en de mensen met een beperking een stem geven in het besluitvormingsproces.
Ook de media blijven niet onbesproken. Het gaat dan over beeldvorming op bijvoorbeeld sportevenementen. Het is natuurlijk goed dat de Paralympische atleten kunnen profiteren van de slipstream van de Olympische Spelen. Maar op het moment dat deze Paralympische Spelen beginnen, gaan ook de Europese voetbalcompetities opnieuw van start, waardoor de mindervalide atleten niet de aandacht krijgen die ze verdienen.
Zelfs de politieke partijen besteden te weinig aandacht aan inclusie. De enige partij die zich er echt om bekommerd (PVDA) zit niet eens in de regering.
Maar beterschap is in zicht. Er is nog een lange weg te gaan, maar programma’s als Down The Road met Dieter Coppens en Taboe van Philippe Geubels, geven aan dat het grote publiek zeker wel voor inclusie openstaat.
Een inclusieve samenleving is een verrijking voor iedereen. De Vlaamse Overheid geeft in sommige gevallen zelfs een premie om bedrijven te stimuleren om medewerkers met een arbeidshandicap in dienst te nemen.
Dit boek is een aanrader voor iedereen die al met inclusie bezig is, of er nog mee moet beginnen. Het is voor zover ik weet ook het enige dat inspeelt op de grootste minderheidsgroep ter wereld, namelijk de personen met een handicap. Ook de overheid onderkent het belang van inclusie niet. Immers 3% van het ambtenarenkorps moet volgens de wetgever bestaan uit mensen met een arbeidshandicap. Geen excluses dus om dit boek niet te lezen.
Excluses - William Boeva en Beno Schraepen