De grootste verspilling van onze tijd is de verspilling van talent, schrijft Rutger Bregman in zijn boek Morele Ambitie. Meer zelfs: miljoenen mensen zitten vast in suffe, nutteloze of zelfs schadelijke banen, terwijl de wereld nog steeds met grote problemen kampt die we gewoon zouden kunnen oplossen. Als we daar maar de ambitie voor hadden. Hij pende dan ook een beroerend relaas neer voor wie z’n tijd en talenten liever aanwendt om de wereld aanzienlijk te verbeteren.
Met de ondertitel ‘Stop met het verspillen van je talent en maak werk van je idealen’ triggerde Bregman meteen iets bij VOV. Als medewerker bij onze vzw ben je toch al vrij idealistisch en doe je ook iets met die idealen, denken we graag. Het is immers onze overtuiging dat leren en ontwikkelen op de werkvloer een positief effect heeft op individuen, teams en organisaties. Verder is het onze ambitie om dit op de agenda te zetten van iedereen die invloed heeft op het L&D-proces in een professioneel kader. De medewerkers van VOV lerend netwerk wijden zich met veel passie en gedrevenheid aan een (t)huis voor iedere L&D-professional, waar elke stem telt en iedereen welkom is.
Mooi, vindt Rutger Bregman. Prima werk, schrijft hij zelfs in Morele Ambitie. De wereld wordt er niet slechter van, maar we doen geen uitvindingen en houden ons niet bezig met de grootste uitdagingen van onze tijd. We helpen organisaties misschien wel aan een betere workflow, een duidelijker (HR-)beleid of adviseren bedrijven over nieuwe regelgeving, maar volgens onderzoek vindt meer dan 10% van de HR-managers de eigen baan nutteloos (Dur en Van Lent, 2019).
Dat aantal ligt hoger dan dat van alle werknemers dat in internationaal onderzoek aangaf hun eigen baan nutteloos te vinden (8%). Nog eens 17% betwijfelt of z’n baan nog iets toevoegt aan de samenleving, schrijft Bregman.
Onprettige waarheden
Er zijn zelfs heel wat mensen die kunnen staken zonder dat iemand er last van heeft, lezen we in de eerste hoofdstukken. Influencers en marketeers, lobbyisten en managers. Opmerkelijk: het gaat dan vooral om mensen met mooie diploma’s en riante salarissen. Niet om de verpleegkundigen en vuilnisophalers, de leerkrachten en de schoonmakers, bemerkt de auteur.
Bovendien zijn er ook beroepscategorieën die schadelijk zijn voor de samenleving, lezen we in Morele Ambitie. Bregman verwijst naar reclamemakers die verslavende medicijnen promoten en iedereen die werkt voor de gok- en tabaksindustrie. Wist je dat een bedrijfsadvocaat tot 30.000 dollar maatschappelijke schade kan veroorzaken? Schneider, Brun en Weber (2020) legden bovendien het opmerkelijke verband tussen salarisniveaus en de veronderstelde (im)moraliteit van een sector.
Heb jij ook het gevoel dat er net een onprettige bubbel gebarsten is? Zo leest het hele boek van Rutger Bregman, die er zelf zijn beroep van heeft gemaakt om tegen heilige huisjes te schoppen met boeken zoals Gratis geld voor iedereen, Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers en De meeste mensen deugen. Het wordt nu ook tijd dat wie een beetje talent en vermogen heeft, zich wijdt aan het drastisch verbeteren van de wereld, vindt hij. Morele ambitie is dan ook, volgens de beschrijving van het boek, de wil om bij de besten te horen, maar met andere maatstaven van succes. Geen dik salaris, deftige titel of corner office, maar een carrière die is gewijd aan de beste oplossingen voor de grootste wereldproblemen.
Moderne wereldproblemen
En dat is nodig. Klopt: de moderne wereld zit al goed in vergelijking met vroeger. Maar Bregman stelt zich in Morele Ambitie de vraag: wat kan er nog beter? En richt vervolgens onze neuzen op ‘moderne problemen’ als klimaatverandering en dierenleed, het alarmerend aantal (zoekgeraakte) atoombommen, de gevaren van Artificiële Intelligentie, biotechnologisch ontworpen ziektekiemen die (kunnen) ontsnappen uit het lab. Maar ook armoede en kindersterfte zijn niet te onderschatten problemen die we kunnen oplossen. Als we daar maar de ambitie voor hebben.
Bregman dwingt je om jezelf de vraag te stellen: wanneer sta je aan de juiste kant van de geschiedenis? En geeft tal van voorbeelden van moreel ambitieuze pioniers uit het verleden, die het doodserieus op zichzelf namen om komaf te maken met slavernij, te vechten voor vrouwenrechten en joden te helpen vluchten voor het naziregime bijvoorbeeld. Bovendien doet hij enkele mythes uit de doeken over hoe maatschappelijke verandering werkt (nee, je bewust zijn van wantoestanden wil nog niet zeggen dat je anders gaat handelen en goede intenties zijn niet genoeg). Ook geeft hij mee hoe je zelf het pad van morele ambitie kan bewandelen en wie op dit moment al het goede voorbeeld geeft.
Het is een beroerend relaas dat je tot denken én handelen aanzet dus. Net zoals zijn eerdere werken zit het boordevol inspirerende en verrassende verhalen (uit de geschiedenis). Al leest het bij tijden ook als het verkooppraatje voor zijn eigen, net opgerichte School voor Morele Ambitie. Desalniettemin is het boek een aanrader voor wie z’n talenten aan het goede wil wijden of voor wie in z’n vrije tijd graag een steentje bijdraagt aan échte maatschappelijke verandering.
Recensie: Morele Ambitie - Rutger Bregman