Werken naar een inclusieve arbeidsmarkt is een van de antwoorden op de huidige arbeidsmarktkrapte, voorgesteld door minister Hilde Crevits. Want elk talent telt en iedereen is nodig om tot een werkzaamheidsgraad van 80% te komen. VOV sprak in dat licht met Sien Derdaele, coach en adviseur bij Groep INTRO vzw én bij ESF-project Vlucht Vooruit, waar ze jongeren met een migratieachtergrond begeleiden naar werk. “Wij hebben geen methodiek. Het is te zeggen, onze methodiek is: luisteren.”
Groep INTRO vzw werkt samen met medewerkers, partners en bedrijven via tewerkstelling, vorming, coaching en advies naar een inclusieve samenleving. Daarbij focussen ze zich op bijzondere doelgroepen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
In 2017 stapten ze als partner samen met VZW Jongerenatelier en VZW Oranjehuis in het ESF-project Vlucht Vooruit. Sien Derdaele is een van de verantwoordelijken in de regio West-Vlaanderen en begeleidt jongeren met een migratieachtergrond tussen 18 tot 30 jaar oud naar werk.
Sien: “Bij opstart wilden we jongeren met een migratieachtergrond initieel laten kennismaken met werkplekken en op die manier trainen op competenties. Maar deze aanpak hebben we na een jaar al omgegooid. Elke jongere op voorhand in een bepaald plaatje doen passen, werkte niet. In plaats daarvan luisteren we nu naar de jongeren die bij ons komen aankloppen voor begeleiding. Wat zijn hun wensen? Wat willen ze écht? En dat nemen we serieus. We zeggen zelden: dit is niet haalbaar. Daarom werkt ons project ook zo goed.”
Sinds 2020 mocht Sien Derdaele samen met haar collega’s 500 jongeren op deze manier naar werk begeleiden. 74% van hen werd effectief tewerkgesteld.
Sien: “Die mooie cijfers zijn er ook omdat we niet opgeven. Niet na een keer proberen, maar ook niet na vier jaar proberen. Bovendien trekken we de grens niet bij werk of opleidingen zoeken. We krijgen van onze jongeren ook vragen over belastingen en deurwaarders bijvoorbeeld. We zien werk dan ook echt als een hefboom. Op het moment dat de deurwaarder je huis dreigt leeg te halen, is het nog belangrijker om werk te vinden. Dus die vragen en papierboel nemen we erbij.”
Arbeidsmarktkrapte?
Vlaanderen kampt met één van de krapste arbeidsmarkten binnen Europa. Een relatief groot aandeel openstaande vacatures is nog steeds weggelegd voor kortgeschoolden*. Veel van de jongeren die Sien Derdaele en collega’s begeleiden, komen hiervoor echter in aanmerking.
Sien: “Onze jongeren komen vaak terecht in de industrie- en de voedingssector, de zorg en de dienstenchequesector. Hoewel de arbeidsmarktkrapte in sommige sectoren zeker bestaat, creëren sommige bedrijven en organisaties die krapte zelf. Taal blijkt bijvoorbeeld nog steeds een barrière voor veel bedrijven. Vaak moeten onze jongeren ook een test afleggen op de computer bij het sollicitatieproces. Dat is voor hen erg moeilijk, omdat ze hier geen ervaring mee hebben en, inderdaad, niet goed Nederlands of Engels spreken. Maar in hun job als kamermeisje of verpakker aan de lopende band, hebben ze die computer helemaal niet nodig. En is de Nederlandse taal geen hoofdvereiste om de job te kunnen uitoefenen. Waarom moeten ze dan zo’n test afleggen? Dat maakt veel jongeren bovendien erg onzeker.”
Die onzekerheid is een van de redenen waarom jongeren met een migratieachtergrond vaak blijven hangen of terechtkomen in jobs voor laaggeschoolden.
Sien: “Als je de jongeren die hier aankomen vraagt wat ze willen doen, dan is het antwoord vaak: poetsen of fabriekwerk. Ook al haalden ze misschien een bachelorsdiploma in hun thuisland. 90% van hen zoekt hier werk onder hun niveau omdat ze denken dat ze hier geen andere kansen kunnen krijgen. Vanwege de taal, maar ook vanwege hun achtergrond.”
Sien: “Bovendien krijgen ze ook vaak de tijd niet om opleidingen te volgen en zo naar een job toe te werken. Ze stappen heel snel af van hun dromen omdat het teveel tijd vraagt om die te bereiken. Zelfs met een leefloon van het OCMW is het bijna niet haalbaar om bijvoorbeeld een gezin te onderhouden en tegelijkertijd een opleiding te volgen. Deze jongeren willen nú werken om nú geld te verdienen. Zo blijven ook veel hogere profielen hangen in de koekjesfabriek, bijvoorbeeld. Ook een diplomaerkenning in België duurt bijvoorbeeld enorm lang.”
Discriminatie blijft aan je bedrijf kleven
Werken aan een inclusieve samenleving blijft op de agenda staan bij de Vlaamse regering wanneer het om de strijd tegen arbeidsmarktkrapte aankomt. Zo stond de conferentie over de Vlaamse arbeidsmarkt van 19 april 2022 in het teken van deze arbeidsmarktkrapte, en vooral hoe die omgezet kan worden naar kansen voor de Vlaamse arbeidsmarkt. De strijd tegen discriminatie en vooroordelen werd mee opgenomen in het klaverblad dat hierop als antwoord dient.
Sien: “Jammer genoeg komen discriminatie en racisme nog steeds voor bij bedrijven en organisaties. Maar wat doe je eraan? We hebben zelf een zwarte lijst met interimkantoren en bedrijven die we niet meer opbellen. Bovendien gaat zoiets rond. Wanneer jongeren te maken krijgen met discriminatie of racisme op de werkvloer, praten ze daarover met anderen. En die anderen blijven er op hun beurt ook weg. Zélfs al gaat het over jaren geleden. Het blijft aan je reputatie als bedrijf of interimkantoor kleven.”
Sien: “Er zijn natuurlijk ook bedrijven waar ze al veel verder staan en waar ze iedereen, ongeacht nationaliteit of opleidingsniveau, met open armen ontvangen. Ze behandelen hen met respect en zorgen voor de juiste ondersteuning. Dat zijn uiteindelijk de bedrijven die geen krapte zullen kennen en altijd werkkrachten zullen vinden.”
Kansen, tijd en ondersteuning
Sien Derdaele gaf tot slot nog een paar tips mee voor bedrijven en organisaties die hun deuren willen openstellen voor jongeren met een migratieachtergrond of andere doelgroepen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Sien: “Creëer kansen. Er staan genoeg mensen te springen om werk. Hier, in eigen land. Je hoeft ze niet in het buitenland te gaan zoeken. Geef hen gewoon de kans om zich te bewijzen. Onze jongeren willen gewoon werken en willen met plezier drie weken lang gratis en voor niets stage lopen om te laten zien wat ze kunnen. Met korte stages geef je hen kansen én de tijd om werk onder de knie te krijgen.”
Sien: “Haal onnodige drempels weg, zoals taal- of computertesten als ze niet van toepassing zijn op de job. Een beetje creativiteit bij werkgevers is aangewezen. Is je bedrijf of organisatie moeilijk bereikbaar? Leg zelf transport aan of laat je werknemers bijvoorbeeld carpoolen.”
Sien: “Bied voldoende ondersteuning. Als ik aan de jongeren die ik begeleid vraag of ze tevreden zijn in hun job, antwoorden ze altijd ja als de collega’s vriendelijk zijn en ze goed behandeld worden. Ze werken niet voor het geld of voor erkenning van hun baas. De sfeer moet gewoon goed zitten en ze moeten het gevoel hebben dat ze goed ondersteund worden op hun job, want ze zijn vaak erg onzeker. Worden ze niet ondersteund, uitgebuit of afgeblaft, dan stappen ze op. Gelukkig maar.”
* Cijfers afkomstig uit het Rapport, Arbeidsmarktkrapte in Vlaanderen - 2019
Arbeidsmarktkrapte: verleg grenzen in eigen land